Viêm da cơ địa: triệu chứng, nguyên nhân & điều trị đông y

Viêm da cơ địa là căn bệnh có thể diễn ra ở nhiều lứa tuổi khác nhau kể cả trẻ sơ sinh và cả ở người trưởng thành. Bệnh mang lại những dấu hiệu gây khó chịu cho người bệnh. Bệnh viêm da cơ địa có tính chất là một bệnh da mãn tính tiến triển có đợt rầm rộ, cấp tính, có giai đoạn lắng xuống âm thầm, ở một số người thể nhẹ thường bệnh tự thuyên giảm và không gây nhiều biến chứng nguy hiểm, nhưng ở một số trường hợp nếu không được điều trị và để vậy kéo dài có thể gây đến những biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng da và nhiễm trùng máu.  Vì vậy việc phát hiện các dấu hiệu của bệnh cũng rất quan trọng.

Bài viết dưới đây thuốc nam Nguyễn Kiều https://thuocnamnguyenkieu.com/ sẽ giới thiệu một cách tổng quan nhất về bệnh viêm da cơ địa, để bạn có thể nhận biết bệnh và cách phòng tránh hiệu quả nhất.

Theo PGS.TS Hồ Bá Do viện trưởng Viện Nghiên cứu và Ứng dụng Y Dược Học Cổ Truyền: viêm da cơ địa trước đây gọi là chàm thể tạng hay chàm cơ địa là một bệnh rất hay gặp bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp nhất là trẻ em dưới 2 tuổi. Tiến triển của bệnh rất đa dạng và có thể kéo dài tới tuổi trưởng thành. Dấu hiệu của viêm da cơ địa thay đổi theo từng giai đoạn, từng thời kỳ lứa tuổi, thương tổn cơ bản viêm da cơ địa là các đám mụn nước ở trán má đối xứng, ở người lớn và trẻ lớn thì là các mảng da dày, các sẩn, lichen hóa và ngứa da. Điều đặc biệt là bệnh thường liên quan tới yếu tố cơ địa, tiền sử bị các bệnh dị ứng như : hen phế quản, mày đay, viêm da tiếp xúc,.. vì vậy điều trị vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Cho đến nay vẫn chưa biết một cách rõ ràng về nguyên nhân của bệnh viêm da cơ địa. Tuy nhiên qua nhiều nghiên cứu  cho rằng nguyên nhân có sự kết hợp của một cơ địa dị ứng, với những tác nhân kích thích từ bên trong hoặc bên ngoài cơ thể, chính sự kết hợp đó đã gây ra nhiều biến đổi gây nên hiện tượng viêm da.  Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ được cho là liên quan đến bệnh :

• Cơ địa dị ứng
• Yếu tố di truyền : viêm da cơ địa có yếu tố gia đình rõ rệt nếu cả bố và mẹ đều bị viêm da cơ địa thì có đến 80% khả năng con cái của họ cũng bị, nếu chỉ bố hoặc mẹ bị thì khả năng là 50% con cái bị bệnh viêm da cơ địa.
• Liên quan đến gen nằm trên các nhiễm sắc thể
• Một số các yếu tố khác trong cơ thể dễ bị dị ứng cũng được xác định có liên quan đến như da khô suy giảm miễn dịch
• Một số nguy cơ liên quan đến các tác nhân kích thích như : rối loạn thần kinh đặc biệt là các sang chấn tâm lý,  thay đổi nội tiết, rối loạn chuyển hóa, tiếp xúc với các loại dị nguyên như : môi trường khí hậu, phấn hoa, bụi,..
• Do thay đổi miễn dịch tại chỗ như hàng rào tế bào bị thương tổn suy giảm thay đổi miễn dịch trong máu như tăng bạch cầu đa nhân ái toan, tăng IgE.

Tất cả các yếu tố trên có thể riêng lẻ hoặc phối hợp đều liên quan trực tiếp hay gián tiếp đến bệnh.

Viêm da cơ địa thường xảy ra ở nhiều lứa tuổi khác nhau có thể gặp ngay cả ở trẻ sơ sinh và người lớn, vì vậy các dấu hiệu bệnh của các lứa tuổi có thể không hoàn toàn giống nhau nhưng các biểu hiện thường gặp là :

• Có tổn thương da như là sự xuất hiện của các đám sần, mụn nước li ti,..
• Kèm theo có ngứa
• Da có thể khô, dày lên, xuất hiện các mảng bong thành vảy
• Giai đoạn bội nhiễm có thể để thấy khi chảy nước xuất tiết, các mụn nước vỡ, đỏ tấy.
• Giai đoạn giai đoạn muộn hơn có thể thấy da giày thâm, ranh giới không rõ, lychen hóa và có vết nứt đau, có khi có chảy máu.

Một số dấu hiệu và triệu chứng rõ ràng hơn như :

Viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi :

Triệu chứng lâm sàng : Thường gặp ở trẻ 2 đến 3 tháng là các mụn nước tập trung thành từng đám, các mụn nước tiến triển qua nhiều giai đoạn như :

• Giai đoạn tấy đỏ :da đỏ ngứa và có các mụn nhỏ li ti như hạt kê.
• Giai đoạn mụn nước: trên nền da đỏ xuất hiện nhiều mụn nước bằng đầu đinh ghim tập trung thành từng đám dày đặc.
• Giai đoạn chảy nước xuất tiết: các mụn nước vỡ ra, chảy nước thương tổn tấy đỏ, phù nề rất dễ bị bội nhiễm.
• Giai đoạn đóng vẩy da: tổn thương bong ra để lại lớp da mỏng dần dần bị nứt và bong ra thành các vảy da mỏng trắng, da trở lại bình thường. Vị trí thường gặp ở má, trán, cằm, tuy nhiên có thể lan ra tay, chân, lưng, bụng, có tính đối xứng và ngứa.

Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ nhỏ :Thường từ 2 đến 12 tuổi

• Hay gặp nhất là trẻ từ 2 đến 5 tuổi.
• Thương tổn hay gặp nhất là sần rải rác hoặc tập trung thành từng mảng, có thể gặp các mụn nước tập trung thành đám, hay da dày,  lichen hóa.
• Vị trí thường gặp là ở mặt duỗi hay nếp gấp của khuỷu tay, khoeo chân, cổ tay, mi mắt,… thương tốn cả hai bên hoặc đối xứng,  triệu chứng kèm theo là ngứa.

Bệnh viêm da cơ địa ở người lớn : bệnh tiến triển từ giai đoạn còn trẻ.

Thương tổn cơ bản : tổn thương tập trung thành đám cao hơn mặt da, có thể có nước,  kèm theo nhiều vết xước do gãi. Vị trí hay gặp ở các nếp gấp, khoeo, khuỷu, vùng hậu môn sinh dục. Ngoài các triệu chứng trên thì có thể gặp các triệu chứng như : khô da, viêm da lòng bàn tay bàn chân, dấu hiệu vẽ nổi.

• Giai đoạn cấp tính: hay gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, thương tổn chảy nhiều nước phù nề da đỏ ngứa nhiều.
• Giai đoạn bán cấp: thương tổn thường gặp là giảm phù nề, giảm xuất tiết, khô hơn.
• Giai đoạn mãn tính: hay gặp ở trẻ trên 10 tuổi, thường trẻ không khỏi bệnh và chuyển sang giai đoạn này, thương tổn là các sẩn, các mảng da dày hay lichen hoá, kèm theo rất ngứa thương tổn dai dẳng khó điều trị và có thể tồn tại đến già.

Theo các nguyên tắc phối hợp điều trị tại chỗ và toàn thân, và cần chú ý điều trị các bệnh cơ địa nếu có, nên điều trị đúng theo từng giai đoạn bệnh, phối hợp với điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt, làm việc hợp lý.

Điều trị tại chỗ :

• Giai đoạn cấp tính : có thể sử dụng các loại dung dịch như muối đẳng trương hay Jarish để bôi vào thương tốn.
• Giai đoạn bán cấp : sử dụng hồ nước hoặc hồ Brocq,..
• Giai đoạn mãn tính : dùng các loại mỡ như mỡ ichtyol, goudron, salicyle, kem có corticoid
• Các thuốc làm mềm da, ẩm da.
• Điều trị toàn thân có thể dùng các loại thuốc như : thuốc kháng histamin, nếu có bội nhiễm thì dùng kháng sinh, có thể dùng thêm vitamin c,..
• Các phương pháp điều trị khác có thể sử dụng như : các thuốc ức chế miễn dịch, sử dụng chiếu tia cực tím như uva uvb hay laser,…

Viêm da cơ địa gây nên những dấu hiệu như ngứa ngáy, khó chịu kèm theo tình trạng khô da, nứt nẻ  vì vậy trong dân gian từ xưa đã có những cách sử dụng các loại dược liệu xung quanh nhà để điều trị. Dưới đây là một số các bài thuốc dân gian thường được sử dụng như:

• Lá chè xanh : lá chè xanh có chứa nhiều thành phần có tác dụng chống oxy hóa mạnh nhiều polyphenol, catechin . Các thành phần có tác dụng làm lành vết thương đặc biệt làm lành da, tăng tái tạo da, còn có tác dụng chống chống viêm và giảm ngứa. Có thể sử dụng lá chè để tắm hoặc ngâm vùng da bị viêm.
• Lá trầu không chữa viêm da cơ địa : lá trầu không có nhiều polyphenol và các chất có tác dụng làm lành vết thương, trầu không còn có tác dụng kháng khuẩn, tốt cho các trường hợp nhiễm trùng nên được nên được sử dụng để chữa các bệnh về da như : viêm da cơ địa, mày đay, có thể sử dụng trầu không nấu nước cho thêm muối sử dụng tắm hoặc dùng bã đắp trên vùng da bị tổn thương.
• Lá lốt : lá lốt có tác dụng kháng viêm giảm đau, sử dụng lá lốt giã nát với muối rồi bôi hỗn hợp lên da, có tác dụng hỗ trợ tốt.
• Lá khế : là khế có tác dụng giải độc, chống viêm,  kháng khuẩn, thanh nhiệt nên là kế được sử dụng nhiều trong các trường hợp viêm da, có thể sử dụng lá khế tươi nấu với muối để ngâm rửa vùng da bị viêm hoặc tắm hàng ngày.
• Lá bàng : thành phần của lá bàng có nhiều hoạt chất có tác dụng kháng viêm ngăn ngừa viêm và  làm lành tái tạo mô bị tổn thương, có thể sử dụng lá bàng non nấu nước để ngâm vùng da bị viêm hoặc tắm có thể thêm một chút  muối trắng vào.
• Lá ổi :  lá ổi có tác dụng chống viêm kháng khuẩn và làm giảm ngứa, còn có nhiều chất có khả năng chống oxy hoá, làm lành vết thương, dùng nước lá ổi nấu với muối để ngâm vùng da bị thương hoặc tắm.

Việc sử dụng những cây thuốc dân gian đã được sử dụng nhiều đời nay nhưng một số lưu ý khi sử dụng là :  trước khi sử dụng các loại lá điều trị theo dân gian cần đi khám để được bác sĩ hướng dẫn và chỉ định, ngoài ra khi có các tổn thương bội nhiễm hoặc tổn thương viêm nặng thì không nên tự ý dùng.

Viêm da cơ địa là một căn bệnh mang lại nhiều khó chịu cho người bệnh, vì vậy việc phòng tránh sự tái phát và gia tăng tình trạng bệnh cũng là một một điều rất quan trọng. Dưới đây là một số số biện pháp phòng tránh bệnh viêm da cơ địa mà bạn nên biết :

• Nên cung cấp đầy đủ mỗi ngày 2 lít nước để để giúp cho cơ thể và da khỏe mạnh hơn phòng tránh được các tác nhân gây bệnh và và giữ được độ ẩm cho da.
• Không nên sử dụng các loại sữa tắm và xà phòng có tính chất tẩy rửa mạnh, nên tìm hiểu các loại sản phẩm phù hợp với da để xem có bị dị ứng hay kích ứng ứng không. kết hợp sử dụng việc dưỡng ẩm da, bằng các sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên an toàn cho da nhạy cảm.
• Không nên tắm quá lâu và sử dụng nhiệt độ nước ở mức quá cao thì sẽ làm kích ứng da khiến da bị khô, có thể gia tăng tình trạng viêm da cơ địa.
• Luôn giữ gìn và giặt giũ thường xuyên chăn, gối, quần áo, nhà cửa phải sạch sẽ để hạn chế các tác nhân như bụi bẩn.
• Hạn chế việc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, khói bụi thuốc lá, khi ra đường nên sử dụng kem chống nắng và che chắn cơ thể để hạn chế những tác nhân gây hại cho da.
• Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm nước uống dễ gây kích ứng và dị ứng cho cơ thể như hải sản, bia rượu,…
• Vào mùa hè khi trời nắng nóng nên sử dụng quần áo thoáng mát,  thấm mồ hôi không mặc đồ quá chật và khó thấm hút để hạn chế nguy cơ viêm nhiễm.
• Hạn chế gãi mạnh hoặc các động tác làm xước da.
• Hạn chế việc tiếp xúc với các loại hóa chất mỹ phẩm không đảm bảo nguồn gốc gây kích ứng da nên lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên và đảm bảo chất lượng.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng và và sinh hoạt hợp lý tránh các căng thẳng, stress để cải thiện sức khỏe và tăng cường miễn dịch.
• Tuân thủ việc điều trị của bác sĩ, không tự ý sử dụng các thuốc corticoid trong điều trị bệnh, cũng là một cách phòng tránh gia tăng tình trạng bệnh để cải thiện bệnh.

Sau đây PGS.TS Hồ Bá Do viện trưởng Viện Nghiên cứu và Ứng dụng Y Dược Học Cổ Truyền sẽ trả lời những thắc mắc của bệnh nhân trên khắp cả nước về căn bệnh này như sau:

Viêm da cơ địa á sừng là gì?

Viêm da cơ địa á sừng hay còn gọi là bệnh á sừng là một tình trạng của viêm da cơ địa biểu hiện bằng khô da, tróc da, bong vẩy, vị trí thường gặp ở lòng bàn tay bàn chân.Da có hiện tượng sần sùi và chai sần đôi khi nứt nẻ sâu gây ra tình trạng chảy máu.

Viêm da cơ địa dạng bội nhiễm?

Là một trong những bệnh xuất hiện sau khi bị viêm da cơ địa mà không được điều trị đúng cách và kịp thời,  dẫn đến tình trạng các vùng da bị viêm,  kích ứng, đau nhức và có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm là nhiễm trùng máu.  Nguyên nhân chủ yếu là do các loại virus, vi khuẩn,.. nhân cơ hội gây tổn thương ở da. Viêm da cơ địa bội nhiễm là một bệnh một bệnh khá là nguy hiểm nó biểu hiện ở mức độ nặng hơn của tình trạng viêm da.

Viêm da cơ địa có nguy hiểm không ?

Viêm da cơ địa là căn bệnh có liên quan nhiều đến việc tiếp xúc các dị nguyên như : khói bụi, nấm mốc,  thực phẩm, mỹ phẩm, thay đổi thời tiết hoặc suy giảm miễn dịch, căng thẳng, stress kéo dài,… vì thế viêm da cơ địa là căn bệnh có tính chất mạn tính và rất dễ tái phát. Ngoài những biểu hiện và dấu hiệu như ngứa, ảnh hưởng đến đến thẩm mỹ và gây khó chịu nhiều cho người bị bệnh. Thì những biến chứng mà bệnh viêm da cơ địa mang lại cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh, nếu không được điều trị đúng cách có thể gây các biến chứng như :

• Bội nhiễm : khi bị ngứa da thì việc cái gãi có thể làm tổn thương trầy xước dẫn đến vi khuẩn virus xâm nhập vào và gây nhiễm khuẩn da,  có thể gây nhiễm khuẩn huyết.
• Để lại sẹo : việc tình trạng bệnh tái phát nhiều lần làm cho da bị dày lên, sần sùi để lại sẹo ảnh hưởng đến thẩm mỹ
• Ảnh hưởng đến sức khỏe và giấc ngủ : biểu hiện của viêm da cơ địa là ngứa, việc ngứa nhiều ảnh hưởng đến cuộc sống và chất lượng giấc ngủ, lâu ngày sẽ gây mất ngủ, ngủ không sâu giấc, khó ngủ.

Hiện nay có một biến chứng mà nhiều người mắc phải do việc lạm dụng corticoid trong việc điều trị bệnh. Do nhiều người bệnh tự ý mua thuốc về điều trị mà không có chỉ định của bác sĩ dẫn đến các tình trạng như suy thượng thận, hay xuất huyết tiêu hóa, suy giảm chức năng miễn dịch do sử dụng thuốc.

Bệnh có thể gây các biến chứng như trên, tuy nhiên trong một số trường hợp bội nhiễm nặng hoặc không được điều trị có thể gây viêm cầu thận cấp

Trên đây là những biến chứng mà người bị viêm da cơ địa có thể mắc phải tuy những biến chứng này ít gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe.

Viêm da cơ địa có chữa khỏi không?

Theo nhiều nghiên cứu thì bị viêm da cơ địa có liên quan nhiều đến yếu tố cơ địa và sự tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên, nên việc điều trị viêm da cơ địa một cách dứt điểm còn nhiều khó khăn. Các biện pháp hiện nay có tác dụng điều trị triệu chứng, hạn chế nguy cơ tái phát và ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra. Việc kết hợp giữa các phương pháp đông và tây y đã mang lại nhiều hiệu quả cao trong điều trị trị và ngăn ngừa bệnh tái phát.

Bệnh viêm da cơ địa có lây không?

Viêm da cơ địa là một tình trạng bệnh liên quan đến cơ địa dị ứng, tính chất liên quan đến di truyền hay suy giảm miễn dịch và liên quan nhiều đến yếu tố môi trường xung quanh. Biểu hiện của bệnh là dấu hiệu ở trên mặt da nên rất dễ tiếp xúc với người khác và các đồ vật.  Tuy nhiên bệnh viêm da cơ địa không lây từ người này qua người khác . Vì thế mà người bình thường có thể tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, với các chất dịch từ các mụn mủ mà không cần lo lắng đến vấn đề lây nhiễm.

Bệnh viêm da cơ địa nên ăn gì?

Việc ăn uống hợp lý bổ sung đầy đủ các loại chất sẽ có tác dụng hỗ trợ của tăng hiệu quả điều trị bệnh một số loại thực phẩm mà người bị viêm da cơ địa nên sử dụng

Thực phẩm có chứa nhiều vitamin : người bị viêm da cơ địa nên bổ sung các loại vitamin A B E là những loại vitamin cung cấp nhiều dưỡng chất thiết yếu cho da và cơ thể .

• Vitamin A : có tác dụng giảm viêm, tăng sức đề kháng và hỗ trợ miễn dịch một số thực phẩm nhiều vitamin A như : cà rốt, cà chua, bí đỏ, gấc, xoài, dưa hấu,..
• Vitamin B : có tác dụng tăng tái tạo mô, giúp da khỏe đẹp hỗ trợ cho quá trình làm đẹp và bảo vệ sức khỏe,  vitamin B có nhiều trong các loại thực phẩm như rau chân vịt, hạt óc chó chuối,  hạt điều, măng tây,…
• Vitamin E : có tác dụng chống oxy hóa và cung cấp độ ẩm cho da, một số loại thực phẩm có nhiều vitamin E như đậu, giá đỗ, bắp cải, cải xoăn, súp lơ, dầu thực vật, khoai lang,  hạnh nhân,…

Các các loại ngũ cốc  : trong ngũ cốc có chứa nhiều protein, chất béo lành mạnh và chất xơ  không những cung cấp năng lượng dồi dào cho cơ thể mà còn có tác dụng tăng sức đề kháng cho cơ thể và một số loại ngũ cốc như bột yến mạch, kiều mạch hay lúa mạch.

Thực phẩm có chứa probiotics : probiotics có lợi trong việc tái tạo da giúp lên da non và không để lại sẹo và tăng cường hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng, cải thiện tổn thương. Một số loại thực phẩm giàu probiotics như là format,  sữa chua lên men.

Uống nước : việc cung cấp cho cơ thể để khoảng 2 lít mỗi ngày sẽ có tác dụng hạn chế sự khô, bong tróc,  xước da giúp da không bị khô , làm da mềm mịn và còn giúp cho cơ thể có một sức khỏe dồi dào.

Các thực phẩm có chứa nhiều kẽm: một số thực phẩm  như đậu nành, đậu hà lan, lựu, bơ hạt vừng,…. thành phần kẽm trong các loại thực phẩm này có tác dụng chữa lành tổn thương và tái tạo da đặc biệt trong bệnh bị viêm da cơ địa bổ sung kẽm có thể làm giảm tình trạng bệnh.

Viêm da cơ địa không nên ăn gì?

• Các loại thực phẩm có chứa nhiều chất béo có hại : một số loại thực phẩm như đồ chiên rán thức ăn nhanh, khoai tây chiên, gà rán, bánh kem là những thực phẩm nên hạn chế vì chúng có thể làm tăng các chất cholesterol làm gia tăng tình trạng viêm đặc biệt còn ảnh hưởng đến một số bệnh như rối loạn chuyển hóa lipid tim mạch huyết áp.
• Các loại thực phẩm lên men như dưa chua cà muối kim chi,… vì đồ muối chua có khả năng làm tăng tình trạng nhiễm khuẩn khó kiểm soát, nhất là đối với những bệnh nhân đang bị viêm da cơ địa,  ngoài ra đồ muối chua còn làm ảnh hưởng đến sức khỏe có khả năng làm suy giảm chức năng của thận, hay rối loạn đường tiêu hóa nên người bệnh không nên sử dụng các loại thực phẩm này.
• Các loại hải sản : người đang bị viêm da cơ địa nên hạn chế ăn một số loại hải sản như tôm cua mực  vì các loại hải sản có thể làm tăng tình trạng ngứa và dị ứng.  Vì thế nên hạn chế sử dụng.
• Không sử dụng các chất kích thích rượu bia nước có gas, chè,.. những loại thực phẩm này có tác dụng gây kích thích các phản ứng viêm và ngứa trên da làm da tăng tình trạng bệnh, ngoài ra những loại thực phẩm này cũng không tốt cho sức khỏe vì vậy không nên sử dụng.

Tóm lại viêm da cơ địa là bệnh tiến triển dai dẳng, thành từng đợt cấp tính và mãn tính, và có liên quan tới nhiều yếu tố như thức ăn, nhiễm trùng đường hô hấp, khí hậu, cơ địa hay di truyền. Nên việc điều trị dứt điểm bệnh còn gặp nhiều khó khăn. Nếu bạn đang mắc phải các dấu hiệu của bệnh thì nên đi khám để được bác sĩ hướng dẫn và ra phác đồ điều trị đúng nhất. Tránh tình trạng sử dụng các thuốc khi không có chỉ định từ bác sĩ có thể gia tăng tình trạng bệnh.

Người bệnh ở Hà Nội hoặc có điều kiện lên Hà Nội khám thì có thể đến phòng khám chuyên khoa y cổ truyền số 5 Địa chỉ: J02 – L07 phân khu An phú, KĐTM Dương Nội, Hà Đông, Hà Nội, để trực tiếp lương y Hùng thăm khám và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả cho từng thể bệnh viêm da cơ địa của người bệnh

Người bệnh ở xa có thể liên hệ số0398.946.580, để chúng tôi tư vấn cụ thể để đưa ra lời khuyên đúng đắn nhất. Chúc bà con mau khỏi bệnh!

Tags: viêm da cơ địa