Rối loạn lipid máu hay rối loạn mỡ máu, mỡ máu tăng cao, là một trong những yếu tố nguy cơ quan trọng gây nên những bệnh tim mạch nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ… Rối loạn mỡ máu được xem như một hội chứng rối loạn chuyển hoá và đang có xu hướng tăng lên ngày càng cao. Để hiểu rõ hơn về hội chứng bệnh lý này, chúng tôi sẽ cung cấp cho các bạn trong bài viết dưới đây.
1.Khái niệm về lipid máu (rối loạn mỡ máu)
*Trong máu của chúng ta luôn tồn tại một lượng lipid máu (mỡ máu) đây là những phân tử kỵ nước, khó tan trong nước. Lipid còn có những chức năng như :
- Duy trì tính nguyên vẹn của tế bào và cho phép tế bào chất chia thành ngăn tạo nên những cơ quan riêng biệt.
- Cung cấp một nguồn năng lượng lớn cho cơ thể khoảng 25-30%.
- Có vai trò dự trữ năng lượng dưới dạng mỡ trung tính Triglyceride tại mô mỡ (Khối lượng mỡ thay đổi tùy vào độ tuổi, giới tính hay chùng tộc.)
*Trong thành phần của lipid máu lại bao gồm: Triglyceride và cholesterol.
- Triglyceride là một chất béo trung tính, nó có vai trò quan trọng trong sự chuyển hoá cũng như các hoạt động sống của cơ thể. Triglyceride có nhiều trong dầu thực vật và mỡ động vật. Khi nó được nạp quá nhiều cho cơ thể vượt qua mức năng lượng cần thiết sẽ là nguồn nguy cơ chính gây ra các bệnh tim mạch.
- Cholesterol được phân làm 2 loại đó là Cholesterol tốt ( HDL-Cho) và Cholesterol xấu (LDL-Cho) . Cholesterol đây là một chất béo được vận chuyển trong huyết tương và có ở màng tế bào của các mô trong cơ thể. Nó được sản xuất tự nhiên ở gan và mọi tế bào trong cơ thể đều cần sử dụng chất béo này.
- Cholesterol tốt (HDL): có chức năng lấy cholesterol dư thừa quay trở lại gan và đào thải chúng ra ngoài, khiến nó không xâm nhập được vào thành động mạch, do đó bảo vệ thành động mạch tránh khỏi các tác nhân gây xơ vữa thành động mạch.
Cholesterol xấu (LDL): Nó vận chuyển các hạt cholesterol đi khắp cơ thể. Do đó có thể tích tụ ở thành động mạch và khiến thành động mạch cứng, hẹp hơn bình thường gây nguy cơ xơ vữa động mạch, các bệnh về tim mạch, đột quỵ
2.Rối loạn lipid máu là gì và được chẩn đoán ra sao?
Rối loạn mỡ máu xảy ra khi nồng độ chất béo trong máu quá cao hay quá thấp gây ra những bệnh lý như: Tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim…
Để chẩn đoán rối loạn lipid máu, thực hiện khi người bệnh có một số dấu hiệu lâm sàng như thể trạng béo phì, bệnh mạch vành, biến chứng như tai biến mạch máu não,…
Và được chẩn đoán xác định dựa vào các chỉ số sau:
- Cholesterol máu > 5,2 mmol/L (200mg/dL).
- Triglycerid > 1,7 mmol/L (150mg/dL).
- LDL-cholesterol > 2,58 mmol/L (100mg/dL) và/hoặc HDL-cholesterol < 1,03 nmmol/L (40 mmol/L).
3.Những nguyên nhân gây ra rối loạn lipid máu là gì ?
Rối loạn lipid máu diễn ra một cách từ từ và lâu dài bởi những nguyên nhân sau đây:
– Nguyên nhân nguyên phát do bất thường về gen di truyền gây ra.
– Nguyên nhân thứ phát do lối sống và các tác động bên ngoài. Đây là nguyên nhân chính gây ra rối loạn lipid máu. Cụ thể:
- Chế độ ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh: ăn quá nhiều chất béo cùng với thói quen lười vận động. Đồng thời rượu bia hay hút thuốc lá đều làm tăng cholesterol và chất béo trung tính.
- Ảnh hưởng của các bệnh lý chuyển hoá khác như bệnh tiểu đường, suy giáp, các hội chứng buồng trứng đa nang, hội chứng cushing,… Hay các bệnh viêm ruột hay nhiễm trùng nặng (HIV) … đều có thể ảnh hưởng đến việc chuyển hóa lipid máu.
- Yếu tố khác như tuổi tác (tuổi càng cao nguy cơ rối loạn lipid máu càng lớn), thừa cân, béo phì…cũng ảnh hưởng đến lipid máu.
4.Những triệu chứng có thể gập khi bị rối loạn lipid máu là gì ?
Rối loạn lipid máu diễn ra một cách âm thầm và hầu như không có biểu hiện rõ rệt cho đến khi bệnh trở nên nghiêm trọng khiến chúng ta phải đến bệnh viện.
Các dấu hiệu có thể gặp phải đó là:
- Các triệu chứng về tim mạch như : cơn đau thắt ngực, tức ngực, khó thở,…
- Dấu hiệu về tiêu hóa: ăn uống không ngon miệng, chán ăn, đầy bụng, khó tiêu…
- Cơ thể luôn cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức vào ban ngày.
- Hay vã mồ hôi, buồn nôn, hoa mắt, chóng mặt,khó ngủ, mất ngủ…
- Triệu chứng ở tay chân như : Đau chân, nhất là khi đi hay đứng một chỗ, tê bì, đau nhức các đầu ngón tay chân.
- Có thể thấy các nốt ban vàng dưới da nhưng không đau hay ngứa rát.
5.Phòng và điều trị rối loạn lipid máu như thế nào?
Đối với bệnh nhân bị rối loạn lipid máu thì việc thay đổi lối sống và chế độ ăn uống sinh hoạt khoa học điều độ là phương pháp tối ưu và bắt buộc phải thực hiện. Phương pháp này không chỉ áp dụng với người bệnh mà còn áp dụng cho tất cả chúng ta trong việc phòng bệnh.
*Về chế độ ăn:
- Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều chất béo và Cholesterol như: mỡ động vật, nội tạng, đồ ăn nhanh, chế biến sẵn.
- Hạn chế đồ chiên, xào, bơ dầu thực vật, hay các loại thực phẩm công nghiệp qua quá trình chiên dầu như: bim bim, mì tôm…
- Giảm thịt đỏ ( thịt bò, lợn…) thay vào đó là thịt nạc trắng( gà, vịt..), cá.
- Ăn nhiều hơn các loại rau, củ, quả tươi để bổ sung chất xơ và vitamin
- Thay thế tinh bột no nhanh như gạo trắng, thay vào đó có thể là yến mạch, các loại ngũ cốc…
*Chế độ luyện tập:
Tăng cường luyện tập thể thao, rèn luyện sức khỏe thường xuyên 30-45 phút mỗi ngày. Có thể lựa chọn các bài tập tăng sức bền như: bơi lội, đạp xe, chạy bộ… có lợi cho tim mạch, giảm nguy cơ bệnh mạch vành. Luyện tập thể thao giúp nâng cao sức khoẻ và sự bền bỉ của cơ thể, đồng thời giúp làm tăng HDL( Cholesterol tốt), tăng cường tiêu thụ calo và thiêu đốt lượng mỡ thừa cho cơ thể.
*Chế độ sinh hoạt:
- Ngủ đủ giấc ( 6-8 tiếng/ ngày), hạn chế thức khuya, thức dậy đúng giờ.
- Ăn uống đúng bữa.
- Hạn chế sử dụng các chất kích thích như: rượu, bia, thuốc lá, cà phê…
- Thường xuyên thay đổi tư thế và vận động nhẹ nhàng khi công việc phải ngồi lâu.
- Uống đủ nước mỗi ngày.
- Tránh căng thẳng, stress.
Khi các biện pháp trên không áp dụng được hoặc không có hiệu quả, các chỉ số tăng quá cao thì các bác sĩ sẽ kết hợp thêm các nhóm thuốc giảm mỡ máu như: nhóm statin, fibrate, Resin…
Tuy nhiên các loại thuốc mỡ máu sẽ có thể gây ra những tác dụng phụ, do đó cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ.
Đó là một số kiến thức cơ bản về rối loạn mỡ máu, giúp ích cho các bạn trong việc phòng và điều trị rối loạn mỡ máu
Ngoài ra, Đông y cũng là một phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả. Các bạn có thể tham khảo hoặc liên hệ với Phòng khám chuyên khoa YHCT số 5, địa chỉ J02-07 Phân khu An Phú, Dương Nội, Hà Đông, HN để được tư vấn, khám và có phương pháp, bài thuốc điều trị thích hợp.
Hotline liên hệ: 0398.946.580.
Tags: bệnh tiểu đường, buồng trứng đa nang, đột quỵ, mất ngủ, mỡ máu, rối loạn lipid máu
