Rối loạn chuyển hóa lipid máu hay rối loạn mỡ máu từ lâu đã trở thành vấn đề được nhiều nước trên thế giới quan tâm. Và ở nước ta, hội chứng bệnh lý này cũng đang có xu hướng gia tăng rất lớn. Cả Y học hiện đại (YHHĐ) và Y học cổ truyền (YHCT) đã và đang nghiên cứu ra những phương pháp, bài thuốc để có thể giải quyết được vấn đề trên. Với YHCT rối loạn lipid máu được xem xét đưa vào hội chứng ” đàm thấp” vì có một sự tương đồng sâu sắc. Và bài viết dưới đây sẽ cho các bạn một cái nhìn mới về rối loạn lipid máu theo YHCT cũng như những phương pháp điều trị rối loạn mỡ máu bằng YHCT.
1.Cơ chế sinh bệnh của rối loạn chuyển hóa lipid máu theo y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, rối loạn chuyển hóa lipid máu gây ra bởi những nhân tố sau:
Nhân tố thể chất
Là yếu tố bản tạng của trạng thái thiên thắng hoặc thiên suy của vận hoá và chuyển hoá tạng phủ.
Đa số những người mắc bệnh rối loạn lipid máu tăng cao đều liên quan đến thiếu hụt một số gen di truyền từ cha mẹ. Những yếu tố di truyền này thuộc phạm trù Thận tiên thiên theo YHCT (Thận tiên thiên: từ bố mẹ truyền cho). Vì chân âm, chân dương không đầy đủ, dẫn đến dinh huyết thất điều (huyết dịch không đầy đủ), gây ra sự chuyển hoá khác thường của mỡ máu, nặng hơn là gây ra sự rối loạn chuyển hoá nghiêm trọng của mỡ máu và có thể gây tử vong.
Ẩm thực thất tiết (Chế độ ăn uống)
Do ăn nhiều thức ăn béo ngọt mà làm cho cho tỳ vị tổn thương ( chức năng có điểm tương đồng với dạ dày của YHHD), tỳ vị vận hóa bị thất điều, đàm trọc nội sinh ( những sản phẩm dư thừa ví như các thành phần lipid) từ đó sinh bệnh.
Tinh thần tình chí thất thường
Do tinh thần bị kích thích hoặc biến đổi tình chí mà dẫn đến: Tư lự, suy nghĩ nhiều thì sẽ tổn hại đến tỳ, can (chức năng tương đồng với gan trong YHHD) vượng lên khắc tỳ làm cho tỳ vị không vận hoá, chuyển hoá được, thấp trọc, đàm trọc xâm phạm vào mạch đạo mà sinh ra bệnh.
Tổng quan:
- Nguyên nhân cơ chế bệnh sinh do sự rối loạn hoạt động về công năng của 3 tạng tỳ, thận, can trong đó tỳ thận bị hư tổn là chủ yếu.
- Tỳ hư khiến cho việc vận hoá, chuyển hoá thức ăn bị ngưng trệ lại, rồi ứ thành đàm trọc gây bệnh.
- Hoặc do tuổi già thận đã suy giảm không đảm nhiệm được chức năng khí hoá tân dịch (hay bài tiết, thanh lọc của cầu thận) khiến cho đàm trọc tích tụ lại dẫn đến tâm huyết ứ trở, mạch lạc kết trở.
- Hoặc do can thận âm hư, hư hỏa thượng viêm, thiêu đốt tân dịch thành đàm, đàm trọc tắc trở gây ra bệnh.
- Bản chất của bệnh là ” Bản hư tiêu thực” nói một cách dễ hiểu là ” bản” là gốc bệnh do công năng tạng phủ suy giảm, chủ yếu là tạng tỳ và thận, Tiêu là ngọn bệnh là những biểu hiện ra bên ngoài của đàm trọc huyết ứ.
2. Biện chứng luận trị theo y học cổ truyền rối loạn chuyển hóa lipid máu
- Bản chất và cơ chế gây bệnh đa phần là thuộc bản hư tiêu thực, do đó mà trong điều trị phải kết hợp trị cả tiêu và bản, gốc và ngọn. Trên lâm sàng sẽ dựa vào triệu chứng là cấp hay hoãn ( triệu chứng rầm rộ hay triệu chứng nhẹ) mà chọn cách điều trị. Nếu triệu chứng rầm rộ ưu tiên trị triệu chứng trước, nếu triệu chứng không rầm rộ thì ưu tiên trị gốc bệnh hay điều chỉnh công năng tạng phủ.
- Bản hư đa phần thuộc tỳ thận hư tổn. Tiêu thực đa phần là do đàm trọc huyết ứ.
- Trị bản chủ yếu dùng pháp: Ích thận bổ tỳ.
- Trị tiêu chủ yếu dùng: Khứ đàm trừ thấp, thanh lý thông hạ, hoạt huyết hóa ứ.
- Ngoài ra, cần phối hợp chặt chẽ chế độ ăn uống và vận động liệu pháp, khí công liệu pháp và dùng dưỡng sinh phòng bệnh.
3. Điều trị rối loạn chuyển hóa lipid máu bằng đông y
Từ cơ chế bệnh sinh mà YHCT chia ra thành nhiều thể và có các pháp, phương điều trị khác nhau. Rối loạn lipid máu theo YHCT được chia thành các thể như sau:
Điều trị rối loạn chuyển hóa lipid máu – Thể đàm thấp nội trở
- Đặc điểm triệu chứng: Hình thể béo bệu, hay ăn đồ béo ngọt, đầu nặng trướng căng, bụng ngực bĩ tức, buồn nôn, miệng khô, không khát, tứ chi gầy gò, tay chân nặng nề, tê mỏi, bụng trướng, rêu lưỡi nhuận nhờn, mạch huyền hoạt.
- Pháp điều trị: Kiện tỳ hoá đàm trừ thấp.
- Bài thuốc: Nhị trần thang Bán hạ 16g; Phục linh 12g; Trần bì 10g; Cam thảo 06g ( Gia giảm phù hợp theo từng bệnh nhân)
- Châm cứu: Nội quan, phong long, trung quản, giải khê, túc tam lý.
Thể đàm nhiệt phủ thực
- Triệu chứng: Hình thể tráng thực, đại tiện bí kết, ngực tâm phúc chướng, đầu căng chướng, hay thấy căng giật, tính tình cáu gắt, miệng đắng, tâm phiền, mặt hồng, mắt đỏ, rêu lưỡi vàng nhờn, chất lưỡi hồng, mạch huyền hoạt có lực.
- Pháp điều trị: thanh nhiệt hóa đàm, thông phủ.
- Bài thuốc: Tiểu hãm hung thang hợp với tăng dịch thừa khí thang gia vị: Bán hạ chế. Đại hoàng: Qua lâu Huyền sâm: Hoàng liên Mang tiêu: Sinh địa. Mạch môn
- Châm cứu: Phế du, xích trạch, phong long, đại trường du, hợp cốc, khúc trì.
Điều trị rối loạn chuyển hóa lipid máu – Thể tỳ thận dương hư
- Triệu chứng: Lưng gối mỏi mệt, chi lạnh, sợ hàn, tinh thần không thư thái, mặt phù chi lạnh, tứ chi vô lực, phân lỏng nát, tiểu đêm nhiều, lưỡi bệu nhợt, rìa lưỡi có hằn răng, rêu lưỡi dày trắng, mạch trầm trì.
- Pháp: ôn bổ tỳ thận
- Bài thuốc: Phụ tử lý trung thang gia giảm. Phụ tử chế. Bào khương; Nhân sâm. Chích thảo; Bạch truật.
- Châm: Tỳ du, trung quản, chương môn, túc tam lý, mệnh môn, quan nguyên, thận du.
Thể can thận âm hư
- Triệu chứng: Lưng gối đau mỏi, ngũ tâm phiền nhiệt, hình thể gầy, hay mệt, đầu choáng, tai ù, tự hãn, miệng khô, họng ráo, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế sác.
- Pháp: Tư dưỡng can thận
- Bài thuốc: kỷ cúc địa hoàng hoàn gia giảm: Thục địa. Sơn thù. Hoài sơn; Đan bì. Trạch tả; Cúc hoa. Kỷ tử; Bạch linh
- Châm: can du, thận du, huyền chung, dương lăng tuyền.
Thể đàm ứ giao trở
- Triệu chứng: Tâm hung thống, hình thế béo, chi thể trầm nặng, tê mỏi, chất lưỡi xám tía hoặc có điểm ứ, ban ứ, rêu nhờn, mạch huyền hoạt hoặc mạch sáp.
- Pháp: kiện tỳ hoá đàm, hoạt huyết khứ ứ.
- Bài thuốc: Qua lâu giới bạch bán hạ thang hợp Đào hồng tứ vật thang gia giảm: Qua lâu; Đào nhân; Giới bạch.Hồng hoa; Bán hạ chế. Thục địa; Xuyên khung. Xích thược; Đương quy
Thể can uất tỳ hư
- Triệu chứng: Đau 2 mạng sườn, đau không cố định, mệt mỏi, ăn kém, tinh thần bất định, đại tiện lỏng nát, phụ nữ kinh nguyệt không đều, quanh vú trướng đau, rêu lưỡi mỏng nhờn, mạch huyền.
- Pháp: Sơ can giải uất, kiện tỳ dưỡng huyết.
- Bài thuốc: Tiêu giao tán gia giảm: Bạch truật; Đương quy; Bạch thược ; Đại táo ; Bạch linh. Ổi khương; Sài hồ
- Châm: can du, tỳ du, chương môn, trung quản, thiên khu, túc tam lý.
Đó là những chia sẻ về bệnh rối loạn lipid máu theo YHCT cũng như cách điều trị bệnh lý trên bằng YHCT.
Ngoài ra các bạn có thể đến tư vấn, khám và điều trị tại cơ sở Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền số 5. Địa chỉ: J02_07 phân khu An Phú, phường Dương Nội, Hà Đông, Hà Nội. Tại đây các bạn sẽ được khám, tư vấn và có phương pháp điều trị phù hợp.
Những sản phẩm đông y điều trị bệnh gout như: Cao mỡ máu rất an toàn và tránh được những tác dụng phụ của thuốc tây y.
Chi tiết liên hệ hotline: 0398.946.580
Tags: kinh nguyệt không đều, mỡ máu, rối loạn chuyển hóa lipid máu
